De beleidsfouten van de Verenigde Staten die hebben geleid tot de chaotische exit uit Afghanistan werden alleen overtroffen door de blunder van Pakistan bij het verdedigen van de Taliban en de veel gevaarlijkere Haqqani-groep. De Haqqani’s houden Afghanistan nu gegijzeld. Tot dusver proberen regionale machten nog steeds in contact te komen met de Taliban, maar voor hoe lang nog?
De herinneringen aan augustus 2021 zijn nog rauw. De vluchtelingen die uit C-17-transportvliegtuigen vallen en tot hun middel diep in het riool in de rij staan, zullen blijvende beelden blijven, samen met de drone-aanval op een onschuldig gezin en de miljarden dollars aan militair materieel die achterblijven. Maar hoe ziet de lokale situatie er nu uit?
Bijna een jaar later doodde een CIA-operatie Ayman al-Zawahiri, het hoofd van Al Qa’ida, die naar verluidt verbleef in een huis dat verbonden was met Sirajuddin Haqqani in het Sherpur-district van Kabul. Deze enkele gebeurtenis geeft drie belangrijke punten aan.
- De terroristen die zich in Waziristan aan de Afghaans/Pakistaanse grens verbergen, zijn voor het eerst sinds eind 2001 teruggekeerd naar Afghanistan. Dit was precies wat westerse leiders beweerden dat er zou gebeuren als ze de NAVO-aanwezigheid voor 20 jaar rechtvaardigden. De Verenigde Naties hebben onlangs gemeld dat de Afghaanse tak van Islamitische Staat (IS) een van „de krachtigste en best gevestigde“ regionale netwerken is.
- De Haqqani’s, die al lang dicht bij de leiding van Al Qa’ida staan, zijn niet van plaats veranderd. Ze leiden een terroristische organisatie die zowel verschilt van als onderdeel is van de Taliban. Ze zijn (of zouden moeten zijn) de grootste barrière voor landen die overwegen om erkenning te bespreken met de traditionele Kandahari Taliban, geleid door de meer gematigde Mullah Baradar.
- Hoewel CIA-drones klaarblijkelijk in staat waren een operatie in Kabul uit te voeren, blijft het een feit dat de westerse contraterroristische capaciteiten in Afghanistan ontoereikend zijn voor de omvang van de dreiging. Zawahiri was eerder een iconisch doelwit dan een groot risico en de Amerikaanse operatie moet op de limiet van haar mogelijkheden hebben geopereerd.
De verwijdering van de Haqqani’s uit Afghanistan is een ambitie die zowel de meeste regionale machten als de Kandaharis zou verenigen. Het is echter moeilijk in te zien hoe dit zou kunnen gebeuren, zelfs als de steun van Pakistan zou kunnen worden verzekerd. De Haqqani’s controleren Kabul, zijn zwaar bewapend en zijn van plan te blijven.
De gebeurtenissen van het afgelopen jaar zijn inderdaad een ramp geweest voor Pakistan. Binnen enkele weken na de Taliban-overname had Islamabad goede redenen om de omvang van zijn fout te erkennen om hen te verdedigen. Pakistan had drie doelstellingen die de Taliban wilden verwezenlijken.
- Om de Indianen uit Afghanistan te houden. Maar in plaats van tegenstanders van de Taliban te sponsoren, heeft India besloten om met Kabul in zee te gaan. New Delhi heeft essentiële voedselhulp verleend aan een land in nood. Het heeft ook subtiel gespeeld op de traditionele afkeer van Pakistan van de Kandahari Taliban. Mullah Yaqub, de minister van Defensie van de Taliban, heeft zelfs een militaire training in India voorgesteld.
- De Taliban en de Haqqani’s zouden de vernietiging van de Pakistaanse Taliban (TTP) vergemakkelijken en de gezochte terroristen aan het Pakistaanse leger overdragen. De Haqqani’s maakten al snel duidelijk dat ze niet zouden kunnen voldoen. Ze voerden aan dat de Kandahari’s vaak uit dezelfde dorpen kwamen als de TTP en de samenwerking blokkeerden. In plaats daarvan moest het Pakistaanse leger complexe onderhandelingen over een staakt-het-vuren aangaan met de TTP.
- De nieuwe Afghaanse regering zou de Durandlinie uit 1897 als internationale grens erkennen. Pakistan had de afgelopen jaren tegen aanzienlijke kosten een draadomheining opgetrokken, maar binnen enkele weken sneden de Taliban en TTP de draad door en hernieuwden de claims op de Pashtun-gebieden van Pakistan.
Het lijkt erop dat de Pakistaanse stafchef, generaal Qamar Bajwa, al zijn zorgen had gekoesterd over een Taliban-overname, maar hij werd tegengewerkt door zijn inlichtingenchef Faiz Hamid en door de machtige korpscommandanten. Ook China had zijn bezorgdheid geuit over Islamabad die opkomt voor een Taliban-regering (in plaats van een bredere) regering, maar Peking drong er niet op aan.
Abonnee+leden hebben een hoger toegangsniveau tot Cipher Brief Expert Perspectives on Global Issues. Upgrade nu naar Subscriber+ Status.
Nu, een jaar later, maakt China zich zorgen. De Taliban en Haqqanis tonen geen interesse om Oeigoerse militanten aan de Chinese autoriteiten over te dragen. Er zijn zorgen in Peking dat Oeigoerse extremisten mogelijk zijn gaan samenwerken met Balochi-groepen en de TTP om de China Pakistan Economic Corridor (CPEC) te ondermijnen. Er zijn een aantal aanslagen geweest in Pakistan waarop Chinezen het doelwit waren, waaronder de bomaanslag in Quetta in april 2021, waaraan de Chinese ambassadeur ternauwernood ontsnapte. Een jaar later doodde een zelfmoordterrorist in Balochi drie Chinese burgers in de buurt van het Confucius Instituut in Karachi. Dit heeft geleid tot een hernieuwde Chinese druk om hun eigen veiligheid in Pakistan in te zetten; een eis die Pakistan herhaaldelijk heeft afgewezen.
Iran is een ander land dat heeft geprobeerd met de Taliban in zee te gaan. De ambassade in Kabul is open gebleven en kijkt nauwlettend toe hoe de Taliban omgaat met de grote sjiitische minderheid in het land. Net als China is het opgelucht de rug van de NAVO te zien en lijkt het, net als India, voorlopig besloten de gewapende oppositiegroepering Ahmed Massoud, die dicht bij de grens met Tadzjikistan opereert, niet te steunen. Geen enkel land heeft nog zin om de burgeroorlog in Afghanistan te vernieuwen.
Dat omvat Rusland en de Centraal-Aziatische Republieken (CAR’s) die nog steeds naar Moskou kijken voor het Afghaanse beleid als onderdeel van de alliantie van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS). Rusland legde in 2017 direct contact met de Taliban, maar staat nog steeds zeer sceptisch tegenover de bedoelingen van de Taliban en maakt zich zorgen over de verspreiding naar het noorden van wapens, religieus extremisme, terrorisme en opium en hun vermogen om de CAR’s te destabiliseren. Ondertussen zijn alle plannen voor pijpleidingen en spoorlijnen door Afghanistan afhankelijk van de erkenning van de Taliban door de internationale gemeenschap en van vrede.
En daar ligt het centrale raadsel. Het Westen zou Afghanistan niet moeten erkennen terwijl de Haqqani’s Kabul beheersen en zal het ook niet doen zolang de Taliban weigeren secundair onderwijs voor vrouwen toe te staan. Zolang er geen erkenning is, kan er niets gebeuren behalve humanitaire hulp. Ondertussen kan de internationale gemeenschap (die zich nu meer zorgen maakt) doen om te voorkomen dat terrorisme en drugs uit Afghanistan worden geëxporteerd. Datzelfde beleid heeft tussen 1989 en 2001 gefaald en zal ongetwijfeld weer falen.
Dit stuk werd voor het eerst gepubliceerd door onze vrienden bij RUSI.
Lees meer door experts aangestuurde inzichten, perspectieven en analyses op het gebied van nationale veiligheid in The Cipher Brief
Antworten